Yerli malı Yörex

Benim çocukluğumun, ilkokul anılarının başında “Yerli Malları Haftası” gelir. Hani her bir çocuğun, evinde yerli olarak ne varsa (zaten yerlinin dışında evlerde pek şey bulunmazdı) alıp sınıfa getirdiği, kutlama haftası. Bugün, o dönemi, kendi kaynaklarını tanıma ve kullanma felsefesi olarak yorumladığım “Yerli Malı Haftası” aslında yöresel zenginliklerimizin bilinmesi ve bu bilincin verilmesiydi. O haftayı bugün yorumlayanların bazıları, bunun bir nationalist-aşırı milliyetçi duyguyu körüklediğini belirtiyorlar, haksız eleştiriyorlar.

Coğrafi İşaretlemeler kavramı son yıllarda dünyada en çok üzerinde konuşulan konulardan biri. Türkiye bu kavramla pek ilgilenmedi. Coğrafi İşaretlemelerin Türkiye’de tanınmasına ve gelişmesine bilimsel bakış açısıyla katkı koyan Sayın Prof. Yavuz Tekelioğlu, Akdeniz Üniversitesi’nde çalışmalarını sürdürüyor. Yerli mallar, yani bölgelerin ürettikleri kendine has, bölgeye has olan her türlü ürün coğrafi işaretler kapsamında değerlendirilebilir.

28 Nisan ile 1 Mayıs tarihleri arasında Antalya Expo Center’da yapılacak olan fuar daha doğrusu, Yöresel Ürünler Projesi bir ilktir. Bu projenin, kendi insanımızın dikkatini çekmek için çok güzel bir sloganı da var “Sizin oraların nesi meşhur?”

Meşhur olmak, bilinir olmak ile “marka olmak” bizde karıştırılan iki kavramdır. Yazımın başında da belirttim. Coğrafi İşaretlemeler, bugün dünyada en çok konuşulan konulardan biri. Bizde en çok konuşulan konulardan biri ise “marka olmak”tır. Türkiye’deki fikir hayatı daha marka olmayı tartışıp bitiremediği için coğrafi işaretlemeler gibi, yöresel zenginliklerin ne kadar büyük öneme sahip olduğunu kavrayamadı. Dünya’daki bu trendi tanıyabilmemize, komşumuz Yunanistan’ın yardımcı olduğunu söylesem abartmamış olurum. Hatırlayınız, lokuma, baklavaya, hatta kemençeye sahip çıkıp bunlar gibi nice ürünü, dünyaya kendisininmiş gibi tanıtmaya başlaması ve bunlar için patent enstitülerine başvurması, “coğrafi işaret” konusuna dikkatimizi çekti. Malımıza sahip çıkma bilincimizi, Yunanistan’ın geliştirmiş olması “hazinelerimizi kaybetmeye başladığımızda değerlerinin ne kadar yüksek olduğunu anlıyoruz” sözünü tekrar etmeme neden oluyor. Kaybederek, öğrenmek bizim toplum özelliğimiz olsa gerek.

Yörex 1. Yöresel Ürünler Fuarı, Türkiye gibi yöresel ürün çeşitliliğinin bu kadar zengin olduğu bir ülkede yapılması geç kalınmıştır ama bu fikri oluşturup hayata geçiren Antalya Ticaret Borsası Başkanı Sayın Ali Çandır’ı kutlamak gerekir. Bize önce kendimizi tanıtacak ve başka bir işlev olarak dünyaya Antalya üzerinden yöresel zenginliklerimizi tanıtacak, Yörex Projesi turizmimiz için de önemlidir.

Dünya’da peynir zenginliği ile tanınan ülke Fransa’dır ama Türkiye’deki peynir çeşitliliği Fransa’nın en az iki katıdır. Yine zeytin ve de zeytinyağı denince 2 ülke tanınır; İtalya ve İspanya. Çok basit bir örnek vereyim, bir halk pazarına gidin özellikle Ege ve Akdeniz’de zenginliğimizi göreceksiniz. Son yıllarda zeytinyağı üretimindeki gelişmeler ile İtalya ve İspanya’yı geçeceğimizi görür gibiyim. Şimdi otellerimizdeki, lokantalarımızdaki sunumlara bakınız. Sunulanlar yöresel zenginliklerimizi yansıtıyor mu? Sunumda belki çeşitlilikler var ama bunların hangi yörenin ürünü olduklarını ve özelliklerini belirtmiyoruz. Bizim sunum, ambalajlama defomuz Osmanlı’dan beri var. Kendinden bahsetme, övünme ve böbürlenmeyi aşağılayan Osmanlı anlayışını revize etmemizin zamanı gelmiştir.

İstanbul’da, Sırplarla, Bosnalıları barış ve işbirliği masasına oturtma gibi müthiş başarıyı gerçekleştiren Dışişleri Bakanı Sayın Prof. Ahmet Davutoğlu, bir Osmanlı mütevazılığı göstermiştir. Bir Avrupalı Bakan’ın Sırp meslektaşına “Siz Türklerle asırlardır kavga ettiniz, nasıl oluyor da onların girişimi ile buluşuyorsunuz” diye sorunca, Sırp Bakan “Anlamanız için bizimle 500 yıl yaşamanız lazım” demiş.

Bir İmparatorluk geçmişi olmak demek; zenginliğin, engin bir deniz gibi uçsuz bucaksız olduğunu bilmek demektir.

SABAH AKDENİZ’DEN ALINMIŞTIR