Tunus’tan sonra

Tunus’u, tarihsel olarak, Kartaca Savaşı’yla hatırlarım. Ülkeye yaptığım gezinin üstünden yıllar geçti. Paris’te 70’lerde tanıdığım Tunusluların anadili gibi Fransızca konuşmaları, sömürünün bir millette belki bir dil kazandıracağını ama dilinde-yani eski dilde gönlünde büyük yaralar açacağını öğretmişti. Dünyanın en büyük mozaik müzesine bu ülkenin sahip olmasını, bizim Antakya Müzesi’yle ikinci olmamızı, hep kıskanmışımdır. 80’lerde yeni açılan tatil köylerinin animasyon ekiplerinin can damarı Tunuslulardı. Tunus’un, Akdeniz turizm pastasından aldığı pay küçümsenemez. Ülkenin önemli gelir kaynağı turizmdir. Avrupa’da yaşayan Tunuslu göçmenler kendi ülkelerine yaptıkları giriş çıkışlar istatistiklere giriyor mu, bilemem ama Tunus 2000’li yıllarda yabancı turizm yatırımcıların dikkatini çekmişti. Türkiye ile Tunus’u kafa kafaya vurdurup otel fiyatlarını düşürmeye çalışan çok tur operatörü olmuştu.

200 bin turistik yatağa sahip olan Tunus turizmi, komşusu Libya’nın 1.5 milyon turistini ve 1.2 milyon Fransız turistini öncelikli ağırlıyor. Almanya, İtalya, Hollanda, İskandinav ülkelerinin yanında az da olsa Tunus’un, Rusya potansiyeli de var. Vizesiz olması nedeniyle Tunus’a giden Türk turist sayısı ve Tunus’tan gelen sayı ise eşit düzeydedir. 369 Euro’ya,uçak dahil Tunus turları hala gazete ilanlarından çıkartılmış değil.

1534 yılında Barbaros Hayrettin Paşa, Tunus’u ele geçirdi, 1574’te bütün Tunus bir Osmanlı Vilayeti oldu. 1830 Fransa Cezayir’i aldıktan sonra Tunus’u da ele geçirmek istedi. Fransa 1881’de tamamen Tunus’a hakim oldu. Tunus bağımsızlığını ilan ettiği 1956 yılında, Habib Burgiba, kendisine Mustafa Kemal Atatürk’ü model aldığını açıklamıştı. 1965 yılında Habib Burgiba ılımlı politikalar izliyordu. Hatta İsrail’e karşı bile ılımlıydı. Mısır’ın 1979’da Arap Birliği’nden çıkartılmasıyla politika değiştirerek Arap Birliği içinde etkin politika yürüttü.

1987 yılında Burgiba’dan görevi, geçen hafta kendisine karşı ayaklanan halktan kaçarak ülkesini terk eden, Zeynel Abidin Binali almıştı. Önceleri bazı özgürlükleri kabul edip halkına tattıran, Binali zik, zak politikalar izledi. 1982’de Lübnan’dan çıkartılan Filistin Kurtuluş Örgütü Yaser Arafat ile karargahını Tunus’a taşıdı. Tunus’ta yaşam standartları açısından Kuzey ve Güney arasında büyük fark bulunuyor. Bu farkın temelinde ülkenin ekonomisinin belkemiği durumunda olan turizm yatmaktadır. 17 Aralık’ta eylemler, iş bulamayıp kendine edindiği bir seyyar araba ile satıcılık yapmak isteyen ama güvenlik güçlerinin engellediği gencin, kendisini yakmasıyla başladı. Olayların temelinde dinsel veya etnik ayrımcılık yok.

Cezayir’de temel yiyecek maddelerine yüzde otuzluk gelen zamla başlayan eylemler iki yıldır sürüyor. Fas, Cezayir, Tunus bu enlemde devam edersek Libya, Mısır ve diğer Arap ülkelerinde halkın, yıllardır despot iktidarların baskıcı rejimlerine isyanı var. Önce demokrasi arayışları belirgin, kuşkusuz ekonomik sıkıntılar isyanın patlama noktası oluyor. Bu ülkeler içinde Mısır, turizmde bizim dikkatle izlediğimiz rakibimiz. Özellikle Rusya pazarında, bizi sezon geçişlerinde ve kışın zorladığı bir gerçektir. Tunus’un arkasından, Kuzey Afrika’da domino taşı gibi “Yasemin Devrimi” yaşar mı? Bu bizim turizmimize nasıl tesir eder, bekleyip göreceğiz.

Zeynel Abidin Binali için eylemcilerin uydurduğu bir fıkra var; Zeynel Abidin uçağa binip Suudi Arabistan’a kaçarken, Mısır üzerinde pilot kabinine dalmış “Buraya iniş yapın, bir yolcu daha alacağız” demiş. Eski Osmanlı toprakları üzerinde kurulu devletlerin ortak sorunu, her ne kadar dinsel ve etnik ayrımcılık gibi gösterilmek istense ve bunlar üzerinden siyaset yapılsa da ana sorun dengesiz ekonomik paylaşımdır.

SABAH AKDENİZ’DEN ALINMIŞTIR