Çok uzun zamanlardan
beri 67 adet olan il sayımızı 81 adete çıkardık.
Aslında normal
şartlarda müdahalenin daha kolay olması için
İllerin
birleştirilerek sayılarını düşürülmesi daha kolay
Rahat idare
edilebilir olması gerekli
Ancak değişik
nedenler örneğin politik vaatler sonucu il sayısı 81 oldu.
Son zamanlarda
il yapılan kazalar, kasabalar bağlı oldukları illerden daha popülerdi.
Şimdi Tunceli’nin
adının dersim olarak değiştirilmesi gündemde.
Dersimle ilgili
araştırma yaparken pek çok kaynakta
Pek çok farklı
veriye ulaştım.
Bakın dersim
için neler söyleniyor;
Dersim, Gileki
(Dimilik) “der” (kapı), “sim” (gümüş), Zazaca’da, Dersimce ise “deyr-sim”
sözcüklerinden oluşan bir isim tamlamasıdır.
Türkçe’ye “gümüş kapı” olarak çevirebiliriz.
MÖ 4.yüzyıldan önce
Yunan tarihçi ve coğrafyacılarının Dersim yöresine “DARANİS” adını verdikleri
ve Anadolu’ya ilişkin en eski adların başında “Dariaini”ni geldiği
belirtilmektedir.
Tarihçi Ptolemy’nin Dersimi “Daranalis” olarak
kaydedilmesi MÖ 519 yılında Pers Kralı Dara’nın (Darius) Kral olmasından
itibaren başlamaktadır.
Munzur Dağları’nı
içine alan geniş bir alanı kapsayan “Daranalis” adının yüzyıllarca kullanıldığı
bilinmektedir.
Günümüzde Erzincan’a
bağlı Tercan ilçesini kapsayan alana “Deryene” (Derksen) adınını verildiği
Strabon’un “Coğrafya” adlarının verildiğine başka kaynaklarda da
rastlanmaktadır.
Dersim adının kökeni, Hazar denizi’nin güneyindeki
Deylem bölgesinde yaşantılarını sürdüren Deylemlilere kadar uzanmaktadır.
Deylemliler
(Gilanikliler-Gilanlılar) Pers öncesi halklarından olup 4. yüzyılda Deylemista
adıyla alınan yurtlarını, sürekli olarak Arap, Fars, Türk ordularına karşı
korurlar.
Deylemliler’in yurtlarını koruma çabası 1256 yılında
Moğol işgaline kadar sürer. Moğollar’dan kaçarak batıya göç eden bir kısım
Deylemlier’in bugünkü Dersim’e yerleştikleri sanılmaktadır.
İşte yurtlarını terkedip, Anadolu’ya doğru göç eden
Deylem aşiretlerinin bu bölgede yerleşmesiyle bölgeye kendi adlarını egemen
kıldıkları sanılır.
Yunan tarihçi ve
coğrafyacılarının Dersim bölgesine “Daranis” adını verdikleri gibi Dara’nın
“Bisütün Kitabelerin de bu havaliyi tanımlayan”Zuzu” tabirin de Dersim
yöresinde konuşulan “Zaza” sözcüğünden geldiği muhtemeldir.
Cumhuriyet döneminden önce 19. yüzyılın ikinci
yarısında Osmanlı İmparatorluğu’nun resmi yazışmalarında yoğun olarak “Dersim”
adı sıkça kullanılmıştır.
1847 yılında Dersim Sancağı’nın Erzurum eyaletine
verilmesinden sonra 1859 yılında yapılan bir değişiklik de Harput eyaletine
bağlanır.
İşte bu tarihten
itibaren Dersim ve çevresi haritalarda gösterilmeye başlanmıştır
İşte böyle.
Tunceli’nin adı dersim olursa Dersim hayırlı olsun.
Hayırlı
haftalar, hayırlı başlangıçlar…
Ecz. Hasan KİLİT
Muratpaşa
Belediye Meclis Üyesi