Manavgat Üniversitesi

Geçen ay Manavgat yerel basınında Manavgat Kaymakami Sayın İbrahim Türkoğlu önderliğinde başlatılan Manavgat Üniversitesi Kampüsü girişimi haberi yer alıyordu ve bu etkinliğin kentte bir heyacan dalgası yaratmış olduğu izlenimi basın tarafından yansıtılıyordu. Özellikle 1.5 milyon öğrencisi ile dünyanın en fazla öğrencisine sahip ilk üç üniversitesinden biri olan Anadolu Üniversitesi’nin İkinci Kampüsünü Manavgat’a kurma kararının öne çıkarıldığı haberlerde; Manavgat’ta ilk yüksekokulu kuran ve üniversiter öğretimi başlatan Akdeniz Üniversitesinden söz edilmiyordu. Oysaki esas önemli olan gelecekte ortaya çıkması öngörülen “Manavgat Üniversitesi” olmalıydı. Bunu sağlamak içinse Anadolu Üniversitesi’nin desteği kadar Akdeniz Üniversitesi’nin desteği de önemliydi. Dünden bugüne bu alanda yapılan önemli ve dikkate değer girişimler bu iki saygın devlet üniversitesinin desteğiyle gerçekleştiriliyordu. Bu durumda bu fotoğrafı okumak ve bunun içinse uzak ve yakın geçmişte ülkemizde üniversitelerin kuruluşlarıyla ilgili deneyimlere bakmak gerekiyordu. Vizörden bakıldığında görüntü aslında açık ve netti. Anlamlaştırmak ise hiç de zor değildi. Buna bir örnek olarak Hitit üniversitesinin kuruluşu öncesinde Samsun Ondokuz Mayıs ve Ankara Gazi Üniversitelerinin Çorum’daki fakülte ve yüksekokulların birleştirilerek Hitit Üniversitesi’nin kurulması verilebilir. Dolayısıyla özellikle devlet üniversitelerinin sürecin içinde yer almasının Manavgat için önemli bir anlamı olduğu açıktır ve/veya mevcut oluşumu bu şekilde anlamlaştırmak ve okumak doğru olacaktır.  Bu durumda daha açık ifade etmek gerekirse yakın gelecekte bir Manavgat Devlet Üniversitesi’nin çekirdeğinin  oluşmakta olduğu rahatça söylenebilir. Ve süreç içinde Akdeniz Üniversitesi Manavgat Meslek Yüksekokulu ile Anadolu Üniversitesinin ilgili birimlerinin  bütünleşerek tek bir  çekirdekte buluşmaları sağlanacaktır.

Üniversite Kültürü

Bugüne kadarki gelişmelere bakıldığında Akdeniz Üniversitesi Manavgat Meslek Yüksekokulu’nun kent halkı yanında yöneticiler, sivil toplum kuruluşları, özel sektör ve diğer paydaşlar üzerinde üniversite kültürünün oluşturulmasına önemli katkılar yaptığı rahatlıkla söylenebilir. Bugün gelinen noktaya çok kolay gelinmediği açıktır. Üniversite kavramı ve kültürünün Manavgat’a girişi Akdeniz Üniversitesi Rektörlüğü ile Manavgat Yükseköğretim Bilimsel ve Teknolojik Araştırma Vakfı arasında, 18 Ocak 2002 tarihinde imzalanan protokol ile başlamış, 2004-2005  öğretim yılında ilk öğrencilerin alınmasıyla gelişmeler devam etmiştir. Yüksekokulun kurucu ve  başarılı müdürü Prof.Dr. Ali Erdoğan’ın üstün gayretleri ve emekleriyle kentte üniversite kültürünün oluşmasına olağanüstü katkılarda bulunulmuştur.

Manavgat ve Hitit Üniversitesi İlişkisi

Doğrusu bu yazı üniversite ve yerleşkeleriyle ilgili olarak ilk yazdığımız yazı değil. Daha önce 20 Haziran 2011 tarihinde Hitit Üniversitesi yerleşkesi(kampüsü) ile ilgili olarak bir yazı (http://dosya.corumhakimiyet.net/haziran2011/21062011.pdf ) kaleme almış ve daha sonra bu yazıyı Hitit Üniversitesi Sayın Rektörü ve kent yöneticileriyle de ayrıca paylaşmıştım. Kaleme aldığımız görüşlerimizin Hitit Üniversitesi’nin kampus alanının seçimine bir şekilde katkı yapacağını yerel basında çıkan “Hitit Üniversitesi Kampüsüne dair Yerinde Bir Uyarı ( http://www.corumhakimiyet.net/Detay/30676/IDDIALARA-ITIRAZ-VAR.aspx )”  şeklindeki yorumlardan anlayabilmek mümkün olmakla birlikte, yine de ne kadar katkıda bulunacağını tahmin etmek oldukça güç. 

Kampüs Üniversitesi mi? Kent İçi Üniversite mi?

Kuşkusuz her iki üniversite biçiminin de güçlü ve zayıf yönleri bulunuyor.  Ancak kampus üniversitelerinin uzun dönemde daha önemli avantajlar sağladığını tahmin etmek güç değil. Bu kapsamda yerleşke yeri üniversitenin gelecekteki şekillenmesi bakımından son derece önemlidir.  Ayrıca yerleşke yeri kadar yerleşkede yer alacak birimlerin, donatıların ve alanlarının seçimi de son derece önemlidir. Çünkü kampüs sadece fiziksel yapıların yer aldığı bir alan olmanın ötesinde; kalitenin öne alındığı, öğrenci ve akademik-idari personelin ve toplumun da içinde yer aldığı, paydaşların beklentilerinin ve ihtiyaçların karşılandığı  hem eğitim ve hemde sosyal yaşam alanıdır. Dolayısıyla bu sürecin tek başına bir müteahhitlik hizmeti ile adlandırılamayacağı kesindir ve siyasilerden çok teknokratların alacağı kararlarla şekillenmesi gereken bir oluşumdur. Çünkü uluslararası düzeyde kampüs üniversitelerinin standartları belirlenmiş durumdadır. Kısaca konu tekniktir. Bu konular gözetilerek kurulmuş bir kampüs üniversitesinin beklentileri karşılamaması zordur. Bu nedenle kampüs yeri seçimi ve yapımına yönelik alınacak kararlar gelecekte gelişmiş bir Hitit Üniversitesi kadar bir MANAVGAT ÜNİVERSİTESİ’nin de olmazsa olmazıdır.

Gelişmiş ülkelerdeki örnekler yanında gelişmekte olan ülkelerdeki ve ülkemizdeki üniversitelere de bakıldığında  kampüs üniversitesi olmanın avantajlarını somut olarak görmek mümkün olabiliyor. Bu durumda Manavgat Üniversitesi'nin de bir kampüs üniversitesi olarak yapılandırılması son derece önemlidir.

Önemli bir ölçüt olarak kampüs kuruluş alanının genişliği dikkate alınabilir. Genişliği yeterli olmayan alanlarda kurulan üniversiteler zamanla birden fazla parçalı hale dönüşmektedir (Batı Kampüsü, Doğu kampüsü, Güney-Kuzey Kampüsleri gibi) Bu ise  yönetsel ve pek çok bakımdan güçlüklere yol açabilmektedir. Dahası kampüsün bütünlüğünün kaybolmasına yol açılması bile kesinlikle altyapı ve üstyapı yatırımlarının artmasına ve sosyal yaşam alanlarının bütünlüğünün bozulmasına neden olmaktadır.

Ülkemizden Örnekler  

Aşağıda yurtdışındaki bazı önemli örneklere ait üniversite adresleri verilmekle (*) birlikte,

 Tükiye'de de çok güzel örnekler olduğunu belirtmek gerekiyor.

·  Örneğin  45 bin dekarlık kampüs alanı ile ODTÜ yerleşkesi (30 bin dekar büyüklüğünde ve sahip olduğu orman alanı ile) Türkiyenin en önemli kampüs üniversitesi niteliğindedir.

·  Yine Erzurum Atatürk Üniversitesi Amerikan Kampüs Üniversiteleri örnek alınarak 1958 yılında kurulmuş ve bu alandaki örnek kampüslerden birine sahiptir. Kampüsün büyük bir bölümü ağaçlandırılmış 36 bin dekarlık alan üzerinde kurulmuştur.

·  Yine Çukurova Üniversitesi bu konuda çok önemli bir kampüs üniversitesidir. Adını 1970'lerde kampüs alanında bulunan Balcalı köyünden alan kampüs, 22000 dekar arazi üzerine kuruludur. Adana'nın kuzeyinde ve şehir merkezinden 10 km uzaklıkta bulunmaktadır. Seyhan Baraj Gölü'nün doğu ve kuzey yakasında yer alan Kampüs doğal güzellikleri, sosyal yaşam alanlarıyla güzel bir kampüstür.

·  Harran Üniversitesi 27 bin dekarlık Osmanbey kampus alanı yapıları ve planlamasıyla övgüye değerdir. 

·  Yine Dicle Üniversitesi de aynı şekide ana yerleşke alanı 27 bin dekar alan üzerinde kurulmuştur ve Diyarbakır il merkezine 10 km uzaklıktadır.

·  Kütahya Dumlupınar Üniversitesi Merkez Kampus ve GermiyanKampusu olmak üzere kurulmuştur. Merkez Kampusun genişliği 7500 dekarın üzerindedir.

·  Hacettepe Üniversitesi Beytepe Kampüsü ise yaklaşık 6 bin dekar alan üzerine kurulmuştur.

·  Ege Üniversitesi'nin Bornova´daki kampüsü 3700 dekardır.

·  Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi tek kampüslü olmamasıyla dikkat çekmektedir.  Karacasu Kampus alanı 1000 dekar iken, Avşar Kampus alanı 13 bin dekardan oluşmaktadır.

·  Samsun Ondokuz Mayıs Üniversitesi 6500 dekarlık kampus alanına sahiptir.

·  Antalya Akdeniz Üniversitesi kampüsü kent içerisinde kalmştır ve yaklaşık 2700 dekardır.

Halen 103’ü devlet, 61’i vakıf ve 7’si vakıf meslek yüksekokulu olmak üzere 171 üniversitemiz bulunmaktadır. Bunların önemli bir bölümü son 10 yılda kurulmuştur. Aslında bilgiye ulaşma ve teknolojiyi uygulama olanaklarının oldukça kolaylaşmış olduğu günümüzde yeni üniversitelerin düne göre kendilerini daha hızlı geliştirmek için önemli avantaja sahip oldukları rahatlıkla söylenebilir.

Sonuç olarak MANAVGAT ÜNİVERSİTESİ için kampüs alanı önemli bir karardır. Esas olarak tek ve geniş bir kampüs alanına sahip olmak ve kampüs üniversitesi olmanın avantajlarından yararlanmak önemlidir.  Yine Üniversite kampusu yapılacak alanın genişliği yanında uygun mimari bütünlük, doğa ve çevre düzenlemeleri ve kurulacak ormanlarıyla dikkat çekmelidir.  Bugün artık Türkiye'nin hemen her kentinde bir üniversite bulunuyor, Manavgat Üniversitesi  diğerlerinden farklı olma yönünde çalışarak, mevcut bilgi birikiminden yararlanmalı ve yeni kurulacak  bir üniversite olmanın avantajlarını üst düzeyde kullanmalıdir.

Bu kapsamda kampüsün genişleme alanının kısıtlı olmadığı, doğal güzellikleri de olan  bir alan üzerinde durmak uygun olacaktır. Genel olarak kampüs alanının 5 bin dekarın altında olmaması ve kent merkezinden en az 5 km uzaklikta olmasi gelecekteki beklentileri orta düzeyde karşılayabilir. Ancak kampüs alanının en az 20 bin dekarlik alan üzerinde (ve kent merkezinden en az 20 km uzaklikta olmasi) tesis edilmesi durumunda ise uzun dönemde yüksek düzeyde beklentileri karşılayabileceği söylenebilir. Buna göre Manavgat Üniversitesi'nin kampüs alanı 5 bin dekarın üzerinde olmalı, verimli tarım topraklarını koruyacak bir anlayışla yapılandırılmalı, özgün bir mimari bütünlük ile şekillendirilmeli, yeni ağaçlandırma alanlarıyla çevre duyarlılığı ve sürdürülebilirlik kavramlarını öne aldığını göstermelidir. Bu şekilde çevre duyarlılığını, toplumsal yararı ve sürdürülebilir yaşam ilkelerini öne alan bir dünya üniversitesi olmanın ilk adımı da atılmış olacaktır. 

(*)Dünyadan örnekler:

    http://www.purdue.edu/architect/campus_planning/

     http://lbre.stanford.edu/architect/guidelines_standards

     http://www.ppd.ufl.edu/HistoricCampusWebsite/UFCampusHistoricPreservationGuidelines.html 

     http://www.une.edu/campus/project.cfm