?leti?im bizim neyimiz olur?

Me?aleleri olanlar, onlar? di?erlerine intikal ettirecektir.

PLATO

ccicek@akdeniz.edu.tr

            ?leti?im; b?t?n insanlar?n-e?er do?umdan kaynaklanan ve sonradan ortaya ??kan bir ?z?rleri yoksa- do?u?lar? ile birlikte elde ettikleri ve ?lene kadar devam eden ?nemli bir yetenek ve ayr?cal?klar?d?r. ?leti?im kavram?, pek ?ok alanda kullan?lan ve farkl? farkl? anlamlar y?klenen bir s?zc?k olarak kar??m?za ??kmaktad?r. Yaz?l? kaynaklarda yap?lan bir taramada kavram?n, 4560 ayr? kullan?m?n?n oldu?u derlenmi? ve daha sonra 15 ayr? anlam? oldu?u belirlenmi?tir. B?t?n bu anlamlar? ele almaks?z?n TDK taraf?ndan yay?nlanan s?zl?k anlam?na bakmam?z bile tan?m?n? anlamam?za yeterli olacakt?r d???ncesindeyiz: ?Duygu, d???nce ya da bilgilerin usa gelebilecek her t?rl? yolla ba?kalar?na aktar?lmas?, bildiri?im, haberle?me?? olarak tan?mlanmaktad?r. Ne kadar ho? de?il mi? Tan?m? son derece kolay, kullan?m? ise do?al yeteneklerimizin ?nemli bir par?as?. ?Neyini ??renece?iz bu ileti?imin?? diye sorabilirsiniz. B?yle bir soru soruyorsan?z e?er, i?iniz ?ok zor. ??nk? ileti?imle ne yapt???n?z?, neler yapmak istedi?inizi yada yapabilece?inizi bilmiyorsunuz demektir. Oysa ileti?im olgusu, ?a??m?z?n en ?nemli silah?; gelece?imizin belirlenmesinde en ?nemli ara? olarak kar??m?zda durmaktad?r.

         Ya?am?m?z?n neredeyse t?m?n? -uyku d???nda- ileti?im ortam? i?inde ge?iriyoruz. ?stedi?imiz, istemedi?imiz pek ?ok ileti ile kar?? kar??ya kal?yoruz. Bu iletiler, hem bug?n?m?z?, hem ge?mi?imizi, hem de gelece?imizi etkiliyorlar. Biz istesek de, istemesek de etki alt?nda kal?yoruz. ??nk? bize g?nderilen yada tek ba??na bizi hedef almayan iletiler, bizlerde yeni alg?lamalara da yol a??yor. Bu yeni alg?lamalar da, bizleri de?i?tiriyor ve d?n??t?r?yor.

         Yine de, ileti?imle ilgili pek ?ok kavram?n, ne anlama geldi?ini hala bilmedi?imizi s?yleyebiliriz. Bireyler aras? ileti?im, ?rg?tsel ileti?im ve nihayet kitle ileti?imi?

B?REYLER ARASI ?LET???M

Bireyler aras? ileti?imi bilirsek ve ba?ar? ile ger?ekle?tirirsek bu neye yarar? ?ncelikle daha doyumlu ve etkili bir ya?ama kavu?uruz. Bireyler aras? ileti?im becerimiz, di?er insanlarla nas?l konu?aca??m?z? ve anla?aca??m?z? bilmemize yarar. Bu da bize, sorunlar?n? kavgaya d?n??t?rmeden ??zen, ac? yerine mutlulu?un, kin ve nefretin yerine destek ve ho?g?r?n?n tercih edildi?i bir toplum yaratmam?za yard?mc? olur. ?leti?im konusunda bilin?li olmam?z, sadece bireysel ya?am?m?z? de?il, toplumsal ya?am?m?z? da son derece yak?ndan etkiler. Bu etkili olumlu ileti?im becerileri ile olumlu bir boyut kazanaca?? gibi, olumsuz bilgi ve becerilerimiz, hem ki?isel, hem de toplumsal ya?am?m?z a??s?ndan karga?a ve kaosa yol a?abilir.

Bireyler aras? ileti?imi bilirsek, neleri bilebiliriz? Her ?eyden ?nce, kendimizi daha iyi tan?r?z. Kar??m?zdaki insanlar?n bizimle neden ve nas?l ileti?im kurduklar?n?, ama?lar?n?n neler oldu?unu biliriz. S?zs?z ileti?im i?inde aktar?lan mesajlar?n ne anlama geldi?ini, savunucu ileti?imin asl?nda sadece kendimizi savunmaya yaramad???n?, beraberinde y?k?c? bir ileti?ime yol a?t???n? anlar?z. S?rt??me ve ?at??malar?n neler oldu?unu, hangi davran??lar?m?z?n s?rt??me ve ?at??maya yol a?t???n? biliriz. S?rt??me ve ?at??malardan uzak durman?n anlam? ve ?nemini kavrar?z. Kendimizi tan?man?n ?nemi ve anlam?n? kavrar, ya?am?m?z? da kendimiz y?netiriz. Denilebilir ki; ?kendi ya?am?m?z? kendimiz y?netmiyor muyuz?? zaten. Kendimizi tan?m?yorsak ya?am?m?z? da kendimiz y?netmiyoruz demektir. Ya kim y?netiyor? Bizi bizden daha iyi tan?yan insanlar. ??itmek ve dinleme becerilerimizi geli?tirerek, kar??m?zdaki insanlar? hem daha kolay anlar, hem de kendimizi daha kolay ifade edebiliriz.

Demokratik ve ?a?da? olman?n da en temel g?stergesi ileti?imdir. ?yi ili?kilerin geli?ti?i ortamlarda insanlar insan olabilirler. Karanl?k ili?kiler de?il midir toplumlar? mafya d?zenine iten?.. Oysa a??k insan ili?kilerinin oldu?u toplumlarda, karanl?k i?lerden ve ili?kilerden s?z edilebilir mi? Sadece bireysel ya?am?m?z a??s?ndan de?il, toplumsal ya?am?m?z a??s?ndan da sa?l?kl? ileti?ime ihtiyac?m?z var.

?RG?TSEL ?LET???M

Toplumsal ya?am?m?z?n olmazsa olmazlar?ndan biri de ?rg?tlerdir. ?rg?tler yap?lar? itibariyle hem sosyal hem de teknik yap?lard?r. Bu yap?lar?n? da, ileti?imin olanaklar? ile kurarlar. ?? ve d?? ?evreleriyle ileti?imin olanaklar? ile temas eder, ?al??t?klar? alandaki ba?ar? ve ba?ar?s?zl?klar?n? ileti?im becerileri ile belirlerler.

?rg?tsel ileti?im, ?rg?tlerin her kademesinde ve ve departman?nda ?e?itli d?zeylerde ger?ekle?ir.. A??k ve do?al bir sistem olarak yap?land?r?lmas? gereken ?a?da? ?rg?tlerin, h?zl? ?evresel de?i?ime uyum sa?layabilmek i?in, i? ve d?? ?evreleriyle etkin bir ileti?im i?inde olmalar? gerekir. ?rg?tsel ileti?im, ayn? zamanda ?rg?t ?al??anlar?n?n motivasyonunun, i? tatmininin ve dolay?s?yla ?rg?tsel verimlilik ve etkinli?in de kayna??d?r. ?rg?t?n ?evresine verdi?i ??kt?lar, ?evrede yer alan di?er ?rg?tlere girdi olabilece?i gibi, bireyler taraf?ndan da t?ketilebilir. Bu durumun ?rg?t a??s?ndan anlam? a??kt?r. ?rg?t?n ?evreye verdi?i ??kt?lar, ?evrede yer alan olas? t?keticilerin, beklentilerini kar??lar nitelikte olmal?d?r. Bu nedenle ?rg?tler ??kt?lar?n?n ?evrede yaratt??? etkilere ili?kin bilgi toplay?p, ??kt?lar?n niteliklerinin de ?evrenin (?evredeki olas? t?keticilerin) beklentileri do?rultusunda de?i?iklik yapmak zorundad?rlar. G?r?lece?i gibi, ?rg?tler ya?amlar?n? s?rd?rebilmek i?in ?evrenin de?i?en ko?ullar?na, girdilerin ?e?itlilik ve niteliklerine ve ??kt?lar?n?n ?evre ?zerindeki etkilerine ili?kin olarak, ?evreleri ile ileti?im kurmak durumundad?rlar.

Sadece ?rg?tlerin ya?amlar?n? s?rd?rmeleri yeterli de?ildir. Ayn? zamanda b?y?y?p geli?mek de temel hedeflerinin aras?nda yer almal?d?r. B?y?y?p geli?mek de, ?evrenin ?rg?tten beklentileri ve taleplerinin neler oldu?unun yada olabilece?inin bilinmesi ile m?mk?nd?r.

Kurum kimli?i, kurum k?lt?r? yaratmak da, bir ?rg?t i?in olmazsa olmaz hedeflerin i?inde yer almal?d?r. Kurum kimli?i ve k?lt?r?n?n olu?turulmas? i?in de ileti?im olmazsa olmaz veri kayna??d?r. Kurumsal k?lt?re ve kimli?e sahip olmayan ?rg?tler her zaman i?in yok olmaya mahkumdurlar. E?er bir ?rg?tte kurumsal k?lt?r yoksa, bir kimli?e sahip de?ilse, ?al??anlar?ndan ?rg?te ba?l?l?k beklemeleri de olanaks?zd?r. ??nk?, ?rg?tsel yap? i?inde aidiyet duygusunu geli?tirmek olanaks?zd?r. ?al??anlar? taraf?ndan aidiyet duygusu beslenmeyen kurumlar, ya?amlar?n?n pamuk ipli?inde oldu?unu bilmelidirler.

?rg?tlerin yap?s?, k?lt?r? ve ?rg?tsel ileti?im y?ntemleri, bir ?rg?t?n etkin olup olmad???n?n da temel g?stergeleri aras?ndad?r. Bu nedenle de ?rg?tsel ileti?im, bilinmesi gereken ?nemli alanlar?n ba??nda gelmektedir.

K?TLE ?LET???M?

Bireyler aras? ileti?im, ?rg?tsel ileti?im derken, nihayet kitle ileti?imi de ya?am?m?z? yak?ndan ve derinden etkileyen bir alan olarak kar??m?zda durmaktad?r. Ge?ti?imiz y?zy?lda ba?layan ve bu y?zy?lda da h?z kesmeden devam edece?i belli olan teknolojik geli?meler, kitle ileti?im y?ntem ve olanaklar?n?n daha da geli?mesine neden olmu?tur. Bundan 50 y?l ?nce naklen sava? izleyebilece?imizi s?yleselerdi kim inan?rd?. Ama bug?n izliyoruz.

?te yandan kitle ileti?imin en ?nemli yan?; kitle ileti?iminin  i?levleridir.

Unesco Komisyonu taraf?ndan haz?rlanan ve MacBride raporu olarak da bilinen kapsaml? bir ?al??mada, kitle ileti?iminin i?levleri sekiz ba?l?k alt?nda toplanmaktad?r.

1-Haber ve bilgi sa?lama i?levi

2-Toplumsalla?t?rma i?levi

3-G?d?leme i?levi

4-Tart??ma ortam? haz?rlama i?levi

5- E?itim i?levi

6-K?lt?r?n geli?mesine katk?

7-E?lendirme i?levi

8-B?t?nle?tirme i?levi

?imdi bu i?levler ?????nda, ?lkemizdeki kitle ileti?im ortam?n? daha rahat de?erlendirebiliriz. ?Pop Star?, ?Gelinim Olur Musun??, ?Biri Bizi G?zetliyor? programlar? hangi i?lev ?er?evesinde yay?nlan?yor acaba!.. ?ocuklara y?nelik ?izgi filmlere bakal?m ne ??retiyor, dizi filmlere bakal?m pop?ler k?lt?r ad?na neler a??lan?yor topluma? Haberlere ve haber programlar?na bakal?m, bilgi mi veriyorlar, yoksa propaganda m? yap?yorlar? ?te yandan, haberlerin i?inde magazin haberlerine a??rl?k verilmesini nas?l de?erlendirelim? Toplum b?yle istiyor deyip ge?elim mi? Yoksa toplumun belli konulara y?nlendirilerek, depolitize edildi?i yarg?s?na m? varal?m.

Bir ?nemli noktaya daha dikkat ?ekmek gerekiyor bu a?amada. Kitle ileti?im ara?lar?n?n uygulama ve y?ntemlerinden, genellikle, ileti?im bilimi ile ilgilenenlerin d???nda pek fazla yak?nan olmad??? da g?r?lecektir. Neden acaba ?lkeyi y?netenler, kitle ileti?im ara?lar?n?n uygulama ve y?ntemlerinden yak?nmazlar? Zaman zaman yak?nd?klar? da olur ama, o da, ?Ni?in mesaj?m? ?arp?tt?n??, ?Neden bizim g?r??lerimize yer verilmiyor?? yak?nmalar?ndan ba?ka bir ?ey de?ildir itiraz ettikleri. Uyutulmu? toplumlar daha kolay y?netiliyordur belki de?

?LET???M YA?AMDIR

?leti?im olgusunun ne oldu?unu biliyorsak, ya?am?m?z? daha g??l? bir ?ekilde y?netme ve y?nlendirme olanaklar?na kavu?uruz. ??nk?, ya?am?m?z?n ileti?imden uzak oldu?u hi? bir an yoktur. ?leti?im,her ne kadar do?u?tan gelen bir yetene?imiz olsa da, mutlaka ??renilmesi gereken bir konudur. ?leti?imi, nerede, nas?l ve hangi y?ntemlerle kullanaca??m?z? bilmek, bizleri ya?amda daha ba?ar?l? k?labilecekken, bilmemek de ba??m?za t?rl? sorunlar?n gelmesine yol a?acakt?r.

S?z gelimi, ?Halkla ?li?kiler nedir?? diye sorsak, pek ?ok insan, insan ili?kisi oldu?unu s?yleyecektir. Do?ru ama eksik bir bilgi. (Bu konuyla ilgili olarak di?er yaz?lar?mda ayr?l? olarak bilgi sunaca??m) ?nsan ili?kileri dedi?imiz zaman, bireyler aras? ileti?imden s?z ediyoruz demektir. Bireyler aras? ileti?im de, Halkla ili?kiler olgusunun ve uygulamalar?n?n, sadece k???k bir b?l?m?n? ifade eder ki; buna Halkla ?li?kiler uygulamalar?n?n t?m?ym?? gibi bakmak, bizleri b?y?k bir yan?lg?ya g?t?r?r. Yan?l?r?z da ne olur? diyenler oldu?unu duyar gibiyim. B?yle soranlara bir g?zlemimi ?Bu konuda e?itim alm?? olanlar? tenzih ederek- aktarmak zorunday?m. Bu g?n Halkla ?li?kiler alan?nda ?al??an arkada?lar?n bir b?l?m?ne bak?yoruz. Ne bir e?itim alm??lar. Ne yapt?klar? i?in anlam?n? ve ?nemini biliyorlar. Peki nas?l bu konuda ?al???yorlar? ?ok kolay. G?zel ve al?ml?ysan?z. A?z?n?z biraz laf yap?yorsa. ??letmelerin sahipleri yada y?neticileri yak?n?n?zsa ?al??abilirsiniz. Ama ne yapt???n?z? bilmeden, neyi nas?l yapaca??n?z? bilmeden. Bu konuyu di?er yaz?lara b?rakarak, biz konumuza d?nelim tekrar.

         Yaz?m?z?n ba?l???nda ??leti?im bizim neyimiz olur?? demi?tik. ?leti?im yapt???m?z i?e ve alg?lamalar?m?za g?re, kendimizin y?netti?i yada ba?kalar? taraf?ndan y?netilen ya?am?m?z olur, kurum k?lt?r?m?z olur, kurumsal kimli?imiz, reklam anlay???m?z, hedef kitlemiz, ikna etme becerimiz, slogan?m?z, mesaj?m?z, imaj?m?z, alg?lamam?z ve alg?latmam?z olur. markam?z olur, m??terimiz ya da sosyal payda?lar?m?z, toplumsal sorumluluklar?m?z olur. yenilik?ilik (?novasyon) ve yarat?c?l???m?z olur.

         ?leti?im ya?am?m?z?n ?nemli bir par?as?ysa ve biz ondan en iyi, en etkili bir bi?imde yararlanmak istiyorsak, onun ne oldu?unu bilmeli ve kendi u?ra? alanlar?m?zda yararlanmal?y?z.

         Kendi ya?am?m?z? kendimiz kurup s?rd?rmek istiyorsak, bireyler aras?, ?rg?tsel ve toplumsal ileti?imimizde etkili olmak istiyorsak, kurumsalla?may? ?nemsiyorsak, kurumsal k?lt?r ve kimlik yaratmak istiyorsak, ?al??anlar?m?za ve sosyal payda?lar?m?za kar?? kendimizi sorumlu hissediyorsak, ileti?imi bilmek zorunday?z. ?leti?imin olanaklar?ndan yararlanarak, ikna etmeyi, marka olmay?, do?ru mesaj? do?ru kitleye iletmeyi de ??renebiliriz.

?leti?imi bilerek ve ondan etkin bir bi?imde yararlanarak, ne gibi olanaklar yarataca??m?z? yeniden d???nmeliyiz.