Köprüler

Son NATO zirvesi, Fransa ve Almanya arasında inşa edilmiş olan Avrupa Köprüsü sembolüyle medyaya yansıdı. Sizin de dikkatinizi çekmiştir, devlet başkanları, bir birleşme ve olumlu ilişkiler konusunda mesaj vermek istediklerinde, köprüler hep birer fon oluşturuyor. Bosna’da Mostar Köprüsü ve Bush’un İstanbul ziyaretinde Boğaz Köprüsü, fonda yer aldı.Başkan Obama’nın ilk Avrupa gezisinde yine fonda Köprü vardı. İstanbul gezisi sırasında yine köprülü görüntüler yer alacak mı, bilemiyorum.
Köprü, insanları birbirine kavuşturan yapılardır. Bir yakadan, diğer yakaya uzanan, kullanılan malzemesi, ister tahta, taş, beton, isterse de çelik olsun hiç fark etmez fonksiyonu birleştirmektir. Köprülerin en güzel örnekleri, tarihsel geçmişleriyle medeniyetin beşiği olan Anadolu’da görülebilir. Anadolu’nun tarihi köprüleri diye “özel ilgi turu” düzenlense, büyük iş yapar. Anadolu Medeniyetleri’nin, köprü örnekleri saymakla bitiremeyiz. Ülkemizdeki Roma Devri köprü örnekleri bile aynı tarihi paylaştığımız ülkelerden çok az değildir. Bizim Selçuklu ve Osmanlı dönemi köprü sanatımız ve bugüne gelebilen örnekleri ise tek kelime ile “muhteşem”dir.
Sadrazam Sokollu Mehmet Paşa’nın hayatının belli bölümünü içine alan, Drina Köprüsü romanını (İvo Andriç 1961 Nobel Edebiyat Ödüllü) çocuk yaşımda okuduğumdan olacak “Köprü”ler her zaman ilgimi çekmiştir. Adeta beynimde ve içimde köprülere karşı aşırı bir yönelme vardır. Her gittiğim kentte veya ülkede tarihi veya modern bir köprü görsem biraz durur, derin nefes alırım. Tuhaf bir duygu sarar, sonra mutluluk kaplar içimi. Bir keresinde Bodrum’dan dönerken, yol kenarındaki tarihi taş köprüde durup aynı duyguları tadarken, köprünün karşı yakasından koyunları ile bir çoban yanımda bitiverdi. Hayli yaşlı olan bu kişi ile selamlaştık ve muhabbete koyulduk. Benim hayran, hayran köprüyü incelediğimi fark edince; “Bilirmisin bunun hikayesini?” diye sözü köprüye getirdi. Köprün acıklı geçmişini ondan dinledim:
“Zamanın birinde, o bölgede yaşayan, zengin bir ağanın güzel bir kızı varmış. O bölgede taş işçiliği yapan yakışıklı genç, ağanın kızına aşık olmuş. Kız da delikanlıya aşıkmış ama (her zamanki gibi) Ağa bu birlikteliğe karşı çıkmış. Delikanlıya tamamen ‘hayır’ dememiş. Taş işçisi genç oradaki kanyon üzerine 2 tane taş köprü yaparsa bu evliliğe izin vereceğini söylemiş. Taş işçisi genç, gecesini gündüzüne katmış 2 tane köprüyü sonunda bitirmiş. Bitirmiş, bitirmesine ama Ağa yapacağını yapmış, güzel kızını başka bir ağanın oğluyla evlendirmiş. Bu acının üzerine, taş ustası olan genç köprünün birini yıkmış, ikinci köprüyü yıkacakken, köylüler gelip yalvarmışlar, taş ustası ‘bu köprüden asla bir gelin alayı geçmeyecek’ şartıyla, köprüyü yıkmayacağını söylemiş. O gün bu gündür bu köprüden gelin alayı geçmezmiş.” Drina Köprüsü romanı, çok kültürlü Osmanlı topluluğunda geçiyordu ve Yogoslavya bakış açısıyla farklı yorumlara neden oluyordu. Bu köprü hikayesi ise aynı topluluğun Anadolu topraklarında sınıf farkına ve sınıf ahlakına vurgu yapıyordu. İki hikaye bilinç altımda demek “köprü” için derin iz bırakmış.
Köprü, materyali ne olursa olsun sadece birleştirmeye, kavuşturmaya yarar . İnsanları birbirine kavuşturan ve materyali sevgi olan köprüler vardır. Kültürler arası diyalog bir köprüdür, bu anlamda. NATO Genel Sekreterliği konusunda Türkiye’nin, Rasmussen’e, muhalefet etmesi, direnmesini olumlu buluyorum. Bu güne kadar ki politikalarında, Rasmussen hep ayırıcı oldu ve birleştirici olmadı. Dünya üzerinde NATO’nun durumu tartışılırken, farklılıkları kabullenip, insanları barışa yöneltmesi gereken bir kuruluşun sorumlusu olabilecek mi, yani bir köprü olacak mı, hep beraber göreceğiz. Danimarka’nın bize ve dünyaya bir özür borcu var ama ülkemizi bölmek için, etnik kimliğini bahane edip, çocuk, genç, yaşlı demeden katliam yapmış olanların özrünü ve affını kabul etmeyeceğimizi dünya bilmelidir.