Bilinçleri Yönlendirmek(2)

ccicek@akdeniz.edu.tr

Yansızlık miti

Manüpülasyonun etkisinin artmasının en temel yolu, varlığını ortaya koyan unsurların, ortalarda gözükmemesi ile mümkündür. Manüpüle edilen bireyler, söz konusu gelişmelerin, yaşamın doğal akışı içinde gerçekleştiği konusunda bir algılamaya sahip olursa, manüpülasyon da o oranda etkili hale gelir.

Manüpile edilen insanların, ait oldukları toplumun temel kurumlarının yansızlığına inanıyor olması esastır. Hükümetin, medyanın, eğitimin ve bilimin, sosyal çıkar kavgalarının dışında olduğuna inandırılmalıdırlar. Hükümet yansızlık mitinin tam merkezinde yer alıyor gibi görüntü verilmelidir. Yansızlık miti, vatandaşların ülkenin çıkarlarının bütünlüğüne, hükümetin, adalet mekanizmasının, partizanca davranışların tamamen dışında kaldığına inanmasını bekler.

Medyanın da yansız olduğu varsayılır. Haber ve röportajlarda zaman zaman medyanın ileri gelenlerince de kabul edilir, fakat bu gibi durumların beşeri hatalardan olduğu, genel ilkeler içinde hata olmadığı yolunda garantiler verilir. Medyayı oluşturan basının, radyo ve televizyonun tamamı neredeyse özel kuruluşlardır. Gelirlerini yayınladıkları reklâmlardan elde ederler. Medyanın objektifliğini ve bütünlüğünü savunanlar için, dert olmamaya özel önem göstermek durumundadırlar.

İlkokuldan üniversiteye varıncaya kadar, eğitim sisteminin tamamının ideolojik bir amaçtan yoksun olduğu yalanına, halk kitlelerinin inanması için büyük çabalar harcanmaktadır. Eğitim tezgâhından geçenlerin büyük bir kısmının, topluma egemen güçlerin inanmalarını istediklerine inanmaları, inanmamalarını istediklerine de inanmamaları, bu kimselerin, ne denli şiddetli bir şartlanmaya da tabi tutulduklarının bir göstergesidir.

Bir kimse sosyal yaşamın hangi köşesine bakarsa baksın cari düzene destek çıkan, belirli amaçlara hizmet eden faaliyetleri betimlemek için, yansızlık ve objektiflik kavramlarının kullanıldığına tanık olmaktadır. Kontrol sisteminin sağlıklı bir biçimde çalışabilmesi için, ülkenin karar mekanizmaları üzerinde herhangi bir çıkar gurubunun veya görüşün etkisinin olmadığına, toplumun inandırılması ve bu inancın her gün yenilenmesi gerekir. Günümüzde ekonomiden sorumlu olanlar, toplumun her ferdinin pazara alıcı veya satıcı, işçi veya işveren olarak ve eşit şansla girdiklerini, serbest ekonominin, kendi kendine işleyen bir karar mekanizmasının nimetlerinden, üç aşağı beş yukarı eşit bir şekilde yararlandıklarını ileri sürmektedirler. Düşüncelerden oluşan pazarda ise, manipülatörler, kontrol mekanizması olarak görev yapan herhangi bir ideolojinin bulunmadığını ileri sürmektedirler.

Değişmeyen İnsan Doğası Miti

         Zihin yönlendirenlere göre, ne insanın doğası, ne de dünya değişmemektedir. Bu görüşe karşı olan Paulo Freire şunları söylemektedir: “Zalimler, insanlığı baskı altında tutanlar, bir dizi yöntem geliştirerek, dünyanın bir problem olarak takdim edilmesinin önüne geçmektedirler. Sabit bir varlık olarak takdimini uygun görmektedirler. İnsanların sıradan birer seyirci olarak, bu değişmez, değiştirilemez varlığa adapte olmasını beklemektedirler.”

         Bu durum, tarihin ihmal edilmesini gerektirmemektedir. Tam aksine, geçmişte yapılanlar bir yandan incelenirken, öte yandan da, hemen burnumuzun dibinde nelerin değişmekte olduğu araştırılıyor. Ne var ki; araştırılan değişiklikler, hep fiziksel değişiklikler. Yeni ulaşım araçları, telefonlar, iklimlendirme sistemleri, paketlenmiş yiyecekler, gelişen otomobil teknolojisi. Zihin yönlendirenler bu konuların üzerinde özellikle durmaktadırlar. Oysa sosyal ilişkilerdeki, ekonomilerin canına okuyan kurumsal yapılardaki değişiklikleri tartışmaktan, özellikle kaçınmaktadırlar.

         Bireyin doğasının değişmezliği miti, insanları yaşadıkları ortama karşı memnuniyetsizliklerinin, ortaya çıkmasına da engel olmaktadır. Böylece mevcut düzen, iktidarı elinde bulunduranların arzuları doğrultusunda sürdürülebilmekte, hatta, iktidar sahiplerinin anlayışı çerçevesinde, toplumsal yaşamların düzenlenmesi de mümkün olmaktadır.