Bilgi çağında Torpil eylemleri

İş hayatında kendi yerleşik düzenini istem dışı koruma altına alma ihtiyacı hisseden yönetim anlayışları ile gerçek iş ve beyin gücünün istihdam haklarına tecavüz eden zihniyetleri ortak bir zeminde buluşturan torpil mekanizmasının günümüz bilgi çağındaki yeri nedir, gelin bugün hep beraber bu soruya bir yanıt bulmaya çalışalım.

 

Osmanlı imparatorluğunun özellikle çöküş döneminden başlayarak bugünlere kadar gelen Torpil mekanizmasını sadece iş istihdamı açısından sorgulamak yanlıştır. Torpilin, günümüzde rant ve çıkar amaçlı ilişkilerdeki önemini hiçbirimiz bilmiyor değiliz. Ancak konumuzda mevzu edeceğimiz husus, sadece işgücüne yönelik torpil eylemleri olacaktır.

 

Torpilin tanımlanması.

Torpili kısaca, "herhangi bir amaç doğrultusunda bir işinizin halledilmesi ya da bir işin yapılmaması için, bağlantıları ve etkileri işi çözmeye yeterli olan kişiler tarafından yapılan haksız ayrıcalık" olarak tanımlayabiliriz. Evet, amacın yerine getirilmesi için ihtiyaç duyulan sürecin sonucunda oluşan haksız ayrıcalık.

 

Torpilin tarihçesi.

Torpil, veya diğer adı ile haksız ayrıcalığın tarihçesi, yeryüzündeki Ülkeler bazında ele alındığında çok farklılıklar göstermektedir. Niyetimiz, dünyada bugüne kadar olup bitenleri değil, sadece Ülkemizi ilgilendiren durumları irdelemek. İşlerin genellikle yolunda gitmediği durumlarda baş vurulmuştur haksız ayrıcalıklara. Kendi olumsuz durumunu olumlu hale dönüştürecek bir beklentidir hedeflenen. Ülkelerin tarihleri, insan oğlunun doğması ile başlayan ve ölmesi ile son bulan hayat öyküsü ile paralellik göstermektedir aslında. Bu süreçte elde edilmek istenen elbette çok ayrıcalıklar olmuştur. Bir işin neticelendirilmesi için ihtiyaç duyulan eksikler, bunun giderilmesine yardımcı olacak faktörler ve tüm bunları bir araya getirmek için gerekli olan fiziki şartlar. Evet, bakıldığında karmaşık gibi gözüken bir durum. Arapsaçının içinden, sadece eğitim, bilgi ve tecrübe kriterlerini özümsemiş  toplumların kolayca çıkabileceği bir organize olma hali.

 

Gerek Osmanlıda, gerek genç Cumhuriyetimizin kuruluşundan günümüze, bazı istisnalar olmakla birlikte, organize olma hali için, yeterince organize oldunduğu söylenemez. Elbette organize olmayı organize edememenin başlıca sebepleri vardır.

Ana başlıklar halinde kısaca göz atalım.

1-Eğitim.

2-Bilgi.

3-Tecrübe.

4-Doğru zamanda doğru istihdam.

5-İhtiyacın giderilmesi ve amaç uygunluğuna cevap verebilecek oluşumlar.

 

Eğitim seviyesi düşük olan toplumlarda ihtiyaçların giderilmesine aday olan kişilerin eğitim ve bilgi dereceleri sorgulanmadığı sürece, karşımıza hep aynı manzara çıkacaktır.

Organize olmanın ve organizenin alt yapsını oluşurmanın alt yapsında bilgi, eğitim ve tecrübe yatmaktadır. İstiklal savaşından sonra ve Cumhuriyetin kuruluş yılından itibaren imkansızlıklar nedeniyle ahbap çavuş ilişkileri artık kanıksanmıştı. Buradaki amaç, birlik ve beraberlik şemsiyesi altında yağmurdan, mevcut durumun olumsuzluğundan korumaktı. Bir nevi imece usulü ile gelinmiştir tüm zorlukların üstesinden. Herkes işin bir ucundan tutmuş, ihtiyaç duyulan kişilere tanıdık vasıtası ile ulaşılmıştır. Bu amaçla yapılacak eyleme uygun kişilerin bulunması konusunda zamandan tasarruf edilmiş, tavsiye edilen kişinin doğrularının, yanlışlarından çok daha fazla olduğu düşünülmüştür.

Ancak zamanla durum tersine dönmüş, ihtiyaç sahibi kişi amacına ulaşmak için aracılar kullanarak işini halletmeye başlamıştır. Cumhuriyetin kuruluşu sonrasında birbiri ardına yapılan reformlar sayesinde Ülkemizde, medeniyet seviyesine ulaşmak için uygun zeminler oluşturulduğu hepimizce malumdur. Ancak Ulu Önder Atatürk’ün vefatından sonraki ilerleyen yıllarda tanıdık ve ahbap çavuş ilişkileri kişisel çıkarlara hizmet etmeye başlamıştır.

Haliyle, bilgi ve tecrübe arka plana itilmiş, sadece tanıdık olması sebebiyle farklı kişilere ayrıcalıklar sağlanmıştır.

Günümüzde durum farklı değildir. İş hayatında iş gücü taleplerine cevap vermek amacı ile son yıllarda oldukça revaçta olan personel istihdamına İnsan Kaynakları şirketlerinin çoğalması, torpil mekanizmasının işleyişini önemli derecede aksatmıştır.

 

Kimler torpil yaptırır?

Torpil veya haksız ayrıcalık peşinde olan kimselerin profilini kabaca şöyle çizebiliriz.

 

1 – Çalışmak istediği kurum veya kuruluşta istenen vasıf ve niteliklere sahip olduğu halde, kendisinin tercih edilmesini sağlamak.

2 – Çalışmak istediği birimde, mesleki bilgi ve tecrübesi yeterli olmadığı halde kendisinin tercih edilmesini sağlamak.

3 –Halen çalışıyor olmakla birlikte çeşitli sebeplerden dolayı işindeki memnuniyetsizlikten dolayı iş yeri değişikliği yapmak isteyenler.

 

Kimler torpil yapar?

Kendi iş gücüne cevap verebilecek eleman arayışlarını tanıdık vasıtası ile halletmeye çalışan işveren profilini ise şöyle tarif edebiliriz.

 

1 – İş yerinde çalıştırmak istediği işgücünü ( Genel Müdür’den başlayarak en alt kademedeki personele kadar ) Tanıdık vasıtası ile bulmaya çalışan, görev ve makamın kriterleri üzerinde çok fazla durmayarak aradığı işgücünde sadece güvenirlilik şartları arayanlar.

2 – İş gücü arayışlarında, insan kaynakları şirketleri ile temas edip, bu şirketlerin vasıflara uygun eleman bulmasından sonra bu adaylar ile görüşen ancak sonuçta yine kendi kafasına göre bir arkadaşının tanıdığını işe alan patron.

 

Torpilin herşeyi halledici ve düzenleyici bir etkisi yoktur. Torpil yaptıranlar, çoğu zaman kendi yetersizliklerini kamufle etmek amacı ile bu yönteme başvururlar. Torpil yapanlar ise profesyonel iş hayatının gereklerini bilmeyen ve bu manada ahmet ağanın oğlu veya ayşe teyzenin kızında çare arayan zihniyetlerdir. Her daim bildiğini okuyan, eğitim, bilgi ve tecrübe kriterlerine inanmayan işveren profili. Günümüzde torpil, toplumun her katmanında fazlası ile yapılıyor.  Başka iş güçlerine karşı yapılan bu haksız ayrıcalıkların sonunda gün gelir takke düşer, kel görünür. Binlerce eğitimli ve eğitimsiz genç işsizler ordusu her geçen gün büyürken, haksız ayrıcalık yaptıranlar, belki ileride aynı durumun kendi başlarına geleceklerini unutmamalıdırlar.

Yayın Tarihi
27.10.2008
Bu makale 11689 kişi tarafından okunmuştur.
Bu Haber İçin Yorum Yapın
NOT: E-Mail adresiniz web sitemiz üzerinde yayınlanmayacaktır.
CAPTCHA Image
Bu makaleye ilk yorumu yazan siz olun.

Yazara Ait Diğer Makaleler

Çerez Kullanımı

Kullandığımız çerezler hakkında bilgi almak ve haklarınızı öğrenmek için Çerez Politikamıza bakabilirsiniz.

Daha Fazla

Arama Yap!