Anayasa Ne Kadar Gerekli?

Anayasalar, bir bakıma yönetenle yönetilen arasında yapılmış sözleşmedir. Ülke vatandaşı olmanın bireye sağladığı hak ve özgürlükler kadar; bireye yüklenen ödevleri ve sorumlulukları da tanımlayan bir metindir. Bazende İngiltere de de olduğu gibi metin bile değildir, yasalarla desteklenmiş sözlü bir mutakabattır, sözleşmedir.

11 Mart 2012 tarihinde Antalya’da düzenlenen Anayasa Platformu toplantısına katıldığımızda bu konuyla ilgili bir yazı yazmaya karar vermiştik. Aslında birbuçuk yıl once 13 Eylül 2010 tarihinde ( http://www.antalyabugun.com/?page=makale&MID=10007) Anayasa referandumundan sonra kaleme aldığımız yazımızda Nasıl bir süreç çalıştırılmalı? konusuna açıklık getirmeye çalışmış ve Anayasa Platformu toplantısında uygulanan yöntemle ilişkili görüşler ifade etmiştik.

……………………………………………

Yazımızda; “Başarılı bir Anayasa için!” diye bir başlık atmış ve Basketbol Milli Takımının Dünya ikinciliğindeki başarı formulünnden hareketle “başarılı bir Anayasa için süreç nasıl çalıştırılmalıdır?” konusunu tartışmıştık. Bu kapsamda; ilk ilke amatör ruhla desteklemiş profesyonel çalışma ilkelerini benimsemek ve bunun için samimi ve etiketleri bir kenara bırakma, gerekir, demiştik.

Ve yöntem olarak bir bakıma Anayasa Platformu toplantılarını da tarif ederek; iki veya üç yıllık bir planla birlikte yola çıkılarak aşağıdakilerin yapılmasını önermiştik;

· Partiler üstü bir çalışma grubu veya komisyon oluşturulmalı

· Sadece Anayasa Hukukçularının olmadığı, diğer fen/sosyal/sağlık bilimleri alanlarında çalışan akademisyenlerin yer aldığı çalışma kurulları

· Kamu yararına çalışan Sivil Toplum Kuruluşları

· Yerel Yöneticiler

· Öğretmen, mühendis, doktor, mimar, esnaf, işçi, asker, polis, çiftçi meslek örgütleri

· Sektör temsilcileri bir araya getirilir.

Dolayısıyla iki veya üç yıllık bir planlama ile “Anayasa Hazırlama Şurası” düzenlenebilir. Bu çalışma ile;

· Grup tartışmalarını özendiren ve katılımcılığı esas alan ve belirli bütçeyle de desteklenen bir yaklaşım dikkate alınabilir,

· Grupların profesyonel bir anlayışla çalışmaları temel ilke olarak tüm katılımcılara benimsetilebilir,

· Süreç içinde katılımcıların “Türkiye Cumhuriyetinin” olmazsa olmaz, vazgeçilemez değerleri üzerinde eğitim, bilgilendirme, bilinçlendirme çalışmalarıyla uzlaşı sağlanabilir ve bbu şekilde sonradan çıkması olası sorunlar başlangıçta kontrol edilebilir düzeye getirilebilir,

· Ülkedeki mevcut sorunlar, ihtiyaçlar ve gelecekte ülke için beklenen konum dikkate alınarak tüm kesimlerin kabul edeceği “bir yüksek hedef” (Cumhuriyetin kuruluşunda benimsenen “Muassır Medeniyet Seviyesine Ulaşmak” ta olduğu gibi), belirlenebilir (Örneğin, “bulunduğu bölgede refah kuşağı oluşturmak ve gelişmiş bir medeniyetin sahibi olmak ve dünyanın merkezi olmak” gibi). Hele hele geçtiğimiz yüzyılın başlarında uluslaşma sürecinin bir sonucu olarak Avrupada birbiriyle çok yakın değerlere sahip olmamalarına rağmen, hatta konuşulan dil itibariyla birbirini anlayamayan kantonların biraraya gelerek İsviçre ve Almanya gibi pek çok ülkenin oluştuğu ve sonraki dönemde ise Avrupa Birliğinin oluşumu dikkate alındığında Türkiye’nin ORTAK AMAÇ BİRLİĞİNİ sağlaması dün olduğu gibi bugün de zor olmayacaktır. Bunu sağlamak için planlı, ısrarlı, ortak amacı odakta tutarak sürekli çalışmak gereklidir.

Buna göre anahtar kavramlar; “ORTAK AMAÇ BİRLİĞİ” ve “ORTAK GELECEK” düşüncesini hakim kılmaktır. Ülkemizin çıkarları ve geleceği için belirtilen yöntem uygulanabilir. Tabii karar yöneticilerimizin... diyerek yazımızı tamamlamıştık.

……………………………………………

Anayasa Mutlaka Gerekli mi?

2000’li yılların ilk dönemlerinde Almanya’da Hannover Üniversitesi’nin yabancı diller okulunda takip ettiğim iki kurstan birisinin başlığı “Birleşik Krallıkta sosyal ve politik yaşam(The social and politics life in United Kingdom)” idi. Ve İngiliz öğretim görevlisi Birleşik Krallığı sosyal ve ekonomik bakımdan anlatmış, bizlere görevler vermiş ve bilgilenmemize ortam hazırlamıştı. Yine konu anayasaya geldiğinde İngiltere’nin yazılı bir Anayasası olmadığını konusu üzerinde de çokça durmuş ve İngilizlerin neden yazılı anayasaya dahi ihtiyaç duymadıklarını anlatmış ve bizim de bunun gerekçelerini anlamak için epeyce zamanımız olmuştu.

Bu durumda Türkiye’nin de yapmak ve yazmak için uğraş verdiği ve çoğunlukla “askeri darbeler gibi olağanüstü dönemleri takiben” ortaya koyduğu “anayasalar” bu kadar yoğun tartışıldığına göre;

1- O kadar emek ve uğraşı vererek bir Anayasa Metni yazmaya gerek yoktur, yasalarla yönetim işlevi yerine getirilebilir.

2- Ulusal duyarlılıkları dikkate alarak toplumsal mutabakatla bir anayasa yazmak gerekir.

Türkiye için ikincisi uygun görünüyor. Çünkü Anayasa metni olmadan kurumları ve organları çalıştırabilecek güçlü bir gelenek ve teamül bulunduğunu söylemek mümkün görünmüyor. Ve hemen her konuda hemen kitapçığa başvurmak yönetenlerin ve yönetilenlerin en belirgin davranışları. Hatta bugüne değin anayasa kitapçığının içindeki verileri kullanmak yerine, karşı tarafa herhangi bir araç gibi fırlatarak mesajın içeriğini güçlendireceğini düşen yöneticiler de oldu ve bundan böyle de olmayacağı garanti görünmüyor.

İçinde bulunduğumuz 2012 yılı bu bakımdan önemli görünüyor. Yeni bir anayasa hemde sivil bir anayasa toplumda belirli hatta önemli ölçüde yankı bulmuş görünüyor. Bu yansımanın önemli bir ayağını TEPAV (Türkiye Ekonomi Politikaları Araştırma Vakfı)’ın yürüttüğü “Anayasa Platformu Girişim Grubu” etkinlikleri oluşturuyor. Ülke genelinde yürütülen bu etkinliklerden ikincisi Antalya’da 11 Mart 2012 tarihinde Antalya’da yapıldı.

“Anayasa Platformu” toplantısına katılarak konuyla doğrudan ve yakından ilgilenmiş olduk. Toplantı öncesinde bazı tereddütlerimiz olduğunu belirtmek gerekiyor. Bunlardan bazıları toplantı öncesinde kullanılan örnekleme yönteminin uygunluğu, deneklerin anakitleyi temsil kabiliyeti, toplantı yönetimi ve moderasyon süreci gibi konularda yoğunlaşıyordu. Ve bu endişelerimi tiletilerle(twiteer iletisi) doğrudan TEPAV ve TOBB gibi ilgili birimlerle bu düşüncelerimi paylaşmıştım.

TEPAV’ın bizimle ilk bağlantısı telefonla otomatik sekreter üzerinden gerçekleşti, sonraki gün canlı bir telefon görüşmesiyle yaklaşık 15 dakika bir görevliyle konuştuk. İlk izlenimlerimiz olumluydu, tabiki daha net şeyler söylemek için uygulamayı görmeye ve diğer destekleyici verilere ihtiyaç vardı.

Anayasa Platformu Girişim Grubu (APGG) Antalya Faaliyeti

Antalya Anayasa Platformu girişim grubu toplantısı TEPAV (Türkiye Ekonomi Politikaları Araştırma Vakfı) organizasyonunda, 13 meslek örgütü ve sendika konfederasyonu ile gerçekleştirildi. “Türkiye Konuşuyor” güzel seçilmiş bir slogandı. Altı yüz kadar katılımcı Antalya tarihinde ki en önemli ve en büyük interaktif müzakereci demokrasi etkinliğine katılıyordu.

Toplantıların tarafsız ve yönlendirme olmadan yapılmasına büyük önem verildiği izlenimi yaygındı. Toplantılara katılacak vatandaşların yani deneklerin belirlenmesi sürecinde ve de toplantının yönetiminde yenilikçi denilebilecek, özel reyting ve bilişim teknolojisi araç ve yazılımları kullanılıyordu.

Bu arada grup moderatörleri genç üniversite öğrencileriydi, ancak ne yapacakları ve yaptıkları işin öneminin bilincinde olma konusunda bazı tereddütleri var gibi görüntü veriyorlardı, söylenenleri hızla yazmak ve olduğu gibi yazmak konusunda gecikmeler oluşuyordu. Böyle olunca bizde de doğal olarak bazı tereddütlerin oluşması söz konusu oldu. Aslında bu çalışmanın başarısı genel düzenleme ve toplantı yönetimi kadar, moderatörlere düşüyordu. Ve bu görevlilerin iyi bir yetiştirme etkinliğinden geçirilmiş olması çok daha isabetli sonuçlar alınmasına katkıda bulunabilirdi. Özellikle anahtar sorular moderasyon işleviyle rahat aşılabilirdi, yine aşılmış olması için yardımcı olmaya çalıştığımızı belirtmek gerekir.

Sosyal Medya Üzerinden Bir Değerlendirme

Toplantı başladığında bugün için en etkin araç olan ve dünya genelinde saatte 10 milyondan fazla tiletinin aktığı Twitter(Tiletir) yani “anlık ileti sunucuyu” kullanmaya hazır olanlardan birisi de bizdik. Ve sosyal medya üzerinden toplumla ve izleyenleriyle görüşlerini bilişim araçlarıyla paylaşmaya hazır bizim gibi bazı katılımcılar (her ne kadar bir süre sonra uyarı alsalar da) görüntülü ve yazılı olarak tiletilerini ilgili kesimlere ulaştırdılar.

Toplantı STK Temsilcileri ve TBMM’deki Anayasa Uzlaşma Komisyonu üyelerinin de açılışa katılıp açılış konuşması yapmalarıyla başladı ve İl yöneticileri ve organizasyon kurulu ve Komisyon üyeleri birer ikişer dakikalık sürelerde beklentilerini ve görüşlerini katılımcılarla paylaştılar.

Yazımızın bu bölümünde konuşmalar sırasında yakaladığımız görüşleri tiletilerimiz (twitter iletileri) ile bizi takip edenlerle TİLETİR (Twitter) üzerinden paylaştık. Paylaştığımız tiletileri tekrar ele alarak ve yazım hatalarını düzelterek Anayasa Platformu toplantısının temel mesajlarını ve içeriğini bir bakıma fotoğraflamış, özetlemiş ve kamuoyuyla anlık tiletilerle paylaşmış olduklarımızı bu yazımızla kalıcı hale getirmiş olduk ve yorumu daha çok okuyucularımıza bırakmak istedik.

Tiletilerle Antalya Anayasa Platformu Toplantısına Bakış

Sonuç olarak; Anayasa Platformu çalışması ortak çalışma ve karar alma kültürünün oluşmasına ve insanlarımız arasında ortak uzlaşı, hoşgörü ve demokrasi kültürünün gelişmesine katkı sağlamıştır. Önemli olan her şeye rağmen yeni anayasanın her kesimin haklarını koruyan, güvence altına alan bir anlayışla hazırlanması ve MEDYAN'ın yani toplumun ANAYASASI OLMASININ sağlanmasıdır. Bu kapsamda ORTAK AMAÇ BİRLİĞİ ve ORTAK GELECEK” düşüncesini hakim kılarak pek çok sorunun üstesinden gelmek mümkün olabilecektir. Beklentimiz güçlü bir Türkiye’yi 2100 lü yıllara taşıyacak sağlam ve sağlıklı bir Anayasa’nın toplumsal mutabakat içinde ortaya konulmasıdır.